Artykuły i porady

PFRON przegrywa w NSA w sprawie kosztów płacy. Komentarz POPON w Dzienniku Gazecie Prawnej

Dodano: 2020-07-06 08:07:00

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) może domagać się zwrotu dopłat do pensji, tylko jeśli stwierdzi nieterminowość poniesienia kosztów płacy w stosunku do pracowników z dysfunkcjami zdrowotnymi.

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), który oddalił skargę kasacyjną prezesa funduszu. Jest to pierwszy taki wyrok związany bezpośrednio ze sporami toczącymi się między pracodawcami a PFRON.

Dotyczy on art. 26 ust. 1a1 pkt 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 426 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem pracodawcy nie przysługuje dofinansowanie do wynagrodzenia podwładnego z dysfunkcją zdrowotną, jeśli miesięczne koszty płacy, do których należą m.in. składki na ubezpieczenia społeczne, zostały poniesione z uchybieniem terminów wynikających z odrębnych przepisów, przekraczającym 14 dni (z wyjątkiem sytuacji, gdy kwota opłaconych po terminie składek stanowi mniej niż 2 proc. tej należności za dany miesiąc). Jeśli więc PFRON uzyska informacje z ZUS o tym, że pracodawca zbyt późno zapłacił składki w danym miesiącu, wszczyna postępowanie o zwrot wypłaconych subsydiów płacowych za ten okres.

Spór o interpretację

Tak stało się w przypadku spółdzielni inwalidów w sprawie rozpatrywanej przez NSA. PFRON domagał się od niej oddania ponad 1,5 mln zł (wraz z odsetkami) z powodu stwierdzenia nieprawidłowości w opłaceniu kosztów płacy za poszczególne miesiące w latach 2013–2017. Pracodawca najpierw zwrócił się do prezesa funduszu o ponowne rozpatrzenie jego sprawy, a gdy ten decyzji nie zmienił, złożył skargę do WSA w Warszawie. Zarzucał w niej PFRON przyjęcie błędnej wykładni przepisów, która sprowadza się do przyjęcia, że nieterminowe opłacenie kosztów płacy za jakiegokolwiek pracownika, w tym zdrowego lub świadczącego usługi na umowę zlecenie, stanowi naruszenie art. 26a ust. 1a1 pkt 3 ustawy. WSA w wyroku z 18 października 2019 r. (sygn. akt V SA/Wa 2062/18) przyznał rację spółdzielni. Jego zdaniem przepisy dotyczące dopłat do pensji jednoznacznie wiążą koszty płacy z zatrudnieniem konkretnego pracownika niepełnosprawnego, a nie – jak to przyjął PFRON – wszystkich podwładnych. Dlatego fundusz badając, czy wystąpiła przesłanka z art. 26a ust. 11 pkt 3 ustawy, powinien udowodnić, czy uchybienie terminów opłacenia składek na ZUS odnosiło się do osób niepełnosprawnych. Tymczasem w zaskarżonej decyzji nie zostało to wykazane.

PFRON nie dał jednak za wygraną i złożył kasację do NSA. Argumentował w niej m.in., że określona w art. 2 pkt 4a ustawy definicja kosztów płacy nie ogranicza się tylko do pracowników z dysfunkcjami zdrowotnymi, więc terminowość ich poniesienia obowiązuje wobec wszystkich osób zatrudnionych u danego pracodawcy ubiegającego się o subsydia płacowe. NSA stwierdził, że skarga nie jest uzasadniona, a orzeczenie WSA było prawidłowe. Zdaniem sądu fakt, że na gruncie przywoływanej przez fundusz definicji kosztów płacy nie ma mowy wprost o kosztach płacy niepełnosprawnego pracownika, nie oznacza, że każda nieprawidłowość polegająca na ich nieterminowym ponoszeniu jest podstawą do podjęcia decyzji zobowiązującej do zwrotu dopłat. NSA podkreślił, że skoro ustawa o rehabilitacji dotyczy osób niepełnosprawnych, to siłą rzeczy dla potrzeb jej stosowania koszty płacy należy rozumieć jako koszty płacy osoby niepełnosprawnej.

Dodatkowo sąd powołał się na treść art. 26a ust. 4, który wskazuje, że kwota dofinansowania nie może przekroczyć 90 proc. miesięcznych kosztów płacy nie jakiegokolwiek pracownika, ale tego niepełnosprawnego. Dlatego zakres postępowania prowadzonego przez PFRON powinien uwzględniać obowiązek wykazania, że źródłem i przyczyną stwierdzonych niepełnosprawności, które spowodowały żądanie zwrotu środków, jest uchybienie przez pracodawcę terminom poniesienia kosztów płacy pracowników niepełnosprawnych, do wynagrodzenia których otrzymał dopłaty. W rozpatrywanej sprawie tak się nie stało i tym samym – jak trafnie stwierdził WSA – doprowadziło to do wadliwego ustalenia stanu faktycznego.

Nadzieje pracodawców

– Bardzo cieszy nas ten wyrok, bo podtrzymuje interpretację przepisów przedstawianą przez WSA i mamy nadzieję, że utrzyma się ona również w kolejnych sprawach, które czekają na rozpatrzenie przez NSA. Liczymy też na to, że fundusz zmieni teraz swoje stanowisko w postępowaniach prowadzonych wobec pracodawców – mówi Edyta Sieradzka, wiceprezes Ogólnopolskiej Bazy Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.

Dodaje, że spółdzielnia zdecydowała się oddać dopłaty (zrobiła to, aby nie stracić bieżących dofinansowań), przy czym musiała w tym celu sprzedać część posiadanych gruntów, natomiast teraz wystąpiła do PFRON o zwrot tych pieniędzy.

Orzeczenie NSA w zasadzie potwierdza to, na co od dawna wskazywali pracodawcy, a także minister rodziny, pracy i polityki społecznej, który przed zmianą przepisów był organem odwoławczym od decyzji PFRON i je uchylał – przypomina Krzysztof Kosiński, wiceprezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Zwraca przy tym uwagę, że sąd w uzasadnieniu jednoznacznie podkreślił, iż fundusz nie może rozszerzać definicji kosztów płacy na każdego pracownika. – Zresztą w ustawie o rehabilitacji tam, gdzie jest mowa o pracowniku innym niż osoba niepełnosprawna, jest to wyraźnie zaznaczone – wskazuje.

Dodaje, że wyrok powinien zakończyć etap różnic w interpretacji przepisów i przełożyć się na zmianę podejścia ze strony PFRON w ramach prowadzonych postępowań.

 

orzecznictwo

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 czerwca 2020 r., sygn. akt I GSK 354/20 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia

Autor: Michalina Topolewska, Dziennik Gazeta Prawna

« lista aktualności
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek - człowiek najlepsza inwestyja
Twoja sugestia